یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۰۳

وجود سلنیوم در جیره غذایی و مهم بودن نقش آن

۳۸۱ بازديد
در سالیان اخیر جهت بهببود سعی و رسیدن به پتانسیل ژنتیکی در گله های اصلاح گردیده با ساخت بالا به ‏افزودنیهای غذایی‎ توجه زیادی گردیده است‏‎ .‎
سلنیوم به تیتر یک عنصر توسط یک شیمیدان سوئدی در دهه 1930، کشف شد . سلنیوم یک عنصر سمی می‌باشد ‏و حتی می تواند سرطانزا باشد . به این ترتیب 20 سال تحقیق بعدی بر روی سمیت سلنیوم متمرکز بود . سلنیوم به دو ‏شکل در طبیعت وجود دارد: آلی و غیر آلی . سلنیوم غیر آلی (اساساً به فرم سلنایت) در 20 سال قبل به تیتر ‏مکمل غذاهای حیوانی به کارگیری گردیده هست در سال 1957 معین شد که سلنیوم یک عنصر حتمی در تغذیه ‏حیوانات است‏‎ .‎
رادیکالهای
آزاد و تولید ها سمی متابولیسم آنها‏‎:‎ رادیکالهای آزاد مربوط به روندهای بیولوژیکی، اتمهای فعال یا این که گروهی از اتمها (معمولا حاوی اکسیژن یا این که ‏نیتروژن) با تعداد الکترونهای شخص می باشند . وجود الکترونهای فرد در ساختار رادیکالهای آزاد، آن‌ها را ناپایدار، ‏بسیار عکس العمل پذیر و کوتاه قدمت می سازد . خطرناکترین رادیکالهای آزاد، اکسی رادیکالهای دوچندان فعال، متحرک و ‏کوچک هستند . آن‌گاه از تشکیل، برخورد های زنجیره ای را ابتدا و به پروتئینها، چربیها و‏‎ DNA ‎آسیب می رسانند . ‏این مولکولهای اکسیژن ناپایدار، تولید ها ارگانیک زائدی هستند که از تنفس و سایر روندهای متابولیکی که ‏اکسیژن در آن ها دخیل میباشد حاصل می شوند‏‎ .‎  ماشین جوجه کشی
آسیب‎ DNA ‎به صورت جهش، خطای ترجمه و ممانعت از سنتز پروتئینها می باشد در حالیکه، جراحت به پروتئینها ‏سبب تغییراتی در انتقال یونی و کار آنزیمها می شود . پراکسیداسیون اسیدهای چرب غیر اشباع منجر تغییر ‏ترکیبات و ساختار غشاء و ویژگیهای آن (حلالیت و نفوذپذیری) و تغییر تحول کار آنزیمهای متصل به غشاء می شود‏‎ ‎‎(Surai، 2002‏‎) . ‎در نتیجه آسیب به مولکولهای زیستی، بسیاری از سیستم های بدن مانند رشد، نمو، سیستم ایمنی ‏و ساخت مثل جراحت می بیند‎ .‎
سیستم
آنتی اکسیدانی جانور زنده‏ سیستم آنتی اکسیدانی سلول زنده شامل 3 سطح اصلی دفاعی است . مرحله اولیه دفاعی مسئول پیشگیری از تشکیل ‏رادیکالهای آزاد است و از سه آنزیم آنتی اکسیدانی دربرگیرنده سوپراکسید دیسموتاز‎ (SOD)‎، گلوتاتیون پراکسیداز‎ ‎‎(GSH-Px) ‎و کاتالاز همراه با پروتئینهای باند کننده فلزات تشکیل گردیده می‌باشد . رادیکال سوپر اکسید، رادیکال آزاد ‏اصلی ایجاد گردیده در سلولهای زنده می‌باشد و در زنجیره انتقال الکترون در میتوکندری ایجاد می‌گردد . سوپر اکسید ‏دیسموتاز این رادیکال را با تشکیل پراکسید هیدروژن‎ (H‏2‏O‏2‏‎) ‎خنثی میکند، البته این متاع هم برای سلول ‏سمی هست و می بایست سریعاً بیرون شود . این تراز مهم در دفاع آنتی اکسیدان به وسیله گلوتاتیون پراکسیداز‎(GSH-‎Px) ‎و کاتالاز انجام میشود‎ . GSH-Px ‎در بخشهای متفاوت سلول یافت میگردد ولی کاتالاز اساساً در پراکسیزومها ‏قرار دارااست . در فیض عملکرد خروج پراکسید هیدروژن از سلول در مورد‏‎ GSH-Px ‎بالاتر می باشد . به این ترتیب سلنیوم ‏به تیتر منتخب از آنزیم آنتی اکسیدانی‎ GSH-Px ‎به خط اول دفاع آنتی اکسیدان وابستگی دارد‏‎ .‎
متاسفانه خط نخستین دفاع آنتی اکسیدانی در سلول برای پیشگیری بدون نقص تشکیل رادیکال آزاد و پراکسیداسیون لپید ‏کارآمد و توانمند نمیباشد . به این ترتیب مرحله دوم دفاع آنتی اکسیدانی مشتمل بر آنتی اکسیدانهای محلول در چربی (ویتامینهای‎ ‎A، ‏E، کاروتنوئیدها و یوبی کوئینولها) و محلول در آب (اسید اسکوربیک، گلوتاتیون، اسید اوریک و . . .) فعالیت می ‏کند . این آنتی اکسیدانها، ترکیبات کارکشته شکننده زنجیر میباشند که از تشکیل زنجیر رادیکال آزاد و نشر آنها ‏جلوگیری می نمایند . ویتامین‎ E ‎اصلی‌ترین مخلوط در سد دوم دفاعی است‏‎ .‎
هیدورپراکسیدها می توانند در ارتفاع واکنش رادیکالهای آزاد با این آنتیاکسیدانها تشکیل میگردند هیدروپراکسیدها سمی ‏هستند و درصورتی که بیرون نشوند ساختار غشاء و کارایی آن را تخریب می نمایند . بنابراین هیدروپراکسیدها باید به راه و روش ‏مشابه‎ H‎‏2‏O‏2‏‎ ‎از سلول بیرون شوند . البته کاتالاز قادر به واکنش با این ترکیبات نمیباشد . تنها‎ GSH-Px ‎وابسته به ‏سلنیوم می‌تواند این رادیکالها را به محصولات غیرفعال تبدیل نماید . براین اساس سلنیوم به عنوان گوشه ای از‏‎ GSH-Px ‎به ‏دومین خط دفاعی آنتی اکسیدانی هم وابستگی دارد‏‎ .‎
حتی خط دوم دفاع آنتی اکسیدانی در برخی شرایط توانمند به خودداری از پراکسیداسیون لیپید نیست و برخی ‏مولکولهای بیولوژیکی آسیب می‌بینند . در این مورد، سطح سوم دفاع آنتی اکسیدانی سبب ساز ترمیم مولکولهای آسیب ‏دیده می شود که شامل آنزیمهای مخصوص مانند پروتئازها، لیپازها و . . . می‌باشد . براین اساس تمام موادتشکیل دهنده سیستم آنتی ‏اکسیدانی برای تشکیل یک دفاع آنتی اکسیدانی فعالیت آمد واکنش ارائه میکنند . این واکنشها احتمالاً در سطح جذب ماده ‏مغذی شروع گردیده و در بازه متابولیسم مواد مغذی هم ادامه مییابد‎ .‎
کارداران
موءثر بر راندمان سیستم آنتی اکسیدانی‎:‎ فاکتورهای جیرهای فرنگی مهم‌ترین عواملی میباشند که بازدهی سیستم آنتی اکسیدانی مو جود زنده را پایین تاثیر ‏قرار وارد میکنند . آنتی اکسیدانهای طبیعی و خنثی، همپا با مرحله سلنیوم، منگنز، روی و مس در جیره به مراقبت مرحله ‏کارآمد آنتی اکسیدانهای خارجی در بافت کمک می کنند . ترکیب مناسب جیره اجازه میدهد که آنتی اکسیدانهای طعام ‏به طور کارآمد جذب و متابولیسم شوند . سکو حرارت، رطوبت و بقیه وضعیت محیطی مناسب برای نگهداری در ‏برابر ساخت رادیکالهای آزاد مسئله نیاز هستند‏‎ .‎
یک بالانس بحرانی و اصلی در سلول در میان تشکیل رادیکال آزاد و دفاع آنتی اکسیدان و سیستمهای ترمیمی ‏وجود دارد .یعنی در موقعیت فیزیولوژیکی یک تعادل بین آنتی اکسیدانها و پرواکسیدانها به وجود می آید و ‏رادیکالهای آزاد به وسیله سیستم آنتی اکسیدانی خنثی میشوند‎ .‎
استرس
و تاثیر آن در تولید رادیکالهای آزاد‏‎:‎ یکی از عوامل مهم در افزایش ایجاد رادیکالهای آزاد، اشکال مختلف استرس میباشد . وضعیت تنش زای مختلفی باعث ‏افزایش ایجاد رادیکالهای آزاد استرس اکسیداسیونی شده یعنی مشکل در بالانس پرواکسیدان – آنتی اکسیدان که ‏منجر به آسیب بافت می گردد . وضعیت تنش زا عموماً به سه گونه طبقه بندی می گردند . دسته دارای اهمیت آنها استرس های ‏تغذیهای می باشد دربرگیرنده سطح ها بالای اسیدهای چرب غیر اشباع با چند باند دوگانه، کمبود ویتامین‎ E‎، سلنیوم، ‏روی یا منگنز، مقدار بالای آهن، مقادیر بالای ویتامین‎ A (‎هایپرویتامینوزیس) و حضور سموم و ترکیبات سمی ‏مختلف‎ .‎
گونه دوم فاکتورهای استرس زا، حالت محیطی میباشند نظیر ارتقاء حرارت و رطوبت، کمبود اکسیژن، تشعشع ‏و . . . . مدل سوم فاکتورهای استرس زای داخلی شامل بیماریهای ویروسی و باکتریایی متعدد همینطور پاسخهای ‏آلرژیک می باشد . تمام موقعیت استرس ذکر شده در بالا، تولید رادیکالهای آزاد را با کاهش جفت شدن اکسیداسیون ‏و فسفریلاسیون در میتوکندری تحریک مینمایند که باعث به ارتقا تراوش الکترون و تولید بیش از حد رادیکال ‏سوپراکسید می‌گردد . زمانی که ساخت رادیکال آزاد اکثر از ظرفیت سیستم آنتی اکسیدانی برای خنثی سازی باشد، ‏پراکسیداسیون چربی منجر زخم به لیپیدهای غیراشباع در غشاء سلول، آمینواسیدها در پروتئینها و نوکلئوتیدها در‏‎ ‎DNA ‎میشود . در نتیجه، یکپارچگی سلول و غشاء به نیز میریزد . آسیب غشاء با کاهش سعی جذب مواد مغذی ‏‏(شامل ویتامینهای محلول در آب که سیستم انتقال فعال برای جذب کارآمد لازم است) یاور شده و سبب ساز به عدم ‏بالانس ویتامینها، اسیدهای آمینه و عناصر معدنی می‌شود . تمام این اتفاق ها باعث به سعی ضعیف تولیدی و تولید ‏مثلی حیوان می شوند . این شرایط با کاهش کارایی سیستم ایمنی و تغییرات نامطلوب در سیستم قلبی ـ عروقی، مغز ‏و سیستم عصبی و ماهیچهای به واسطه ارتقاء اکسیداسیون لیپید تشدید میشود‎ .‎
علاوه بر نقش کلیدی سلنیوم در سیستم آنتی اکسیدانی جان دار زنده، سلنیوم در ساختار سلنوپروتئینهای مختلفی مانند ‏تیوردکسین ردوکتاز، سلنوپروتئین‎ P‎، سلنوفسفات سنتتاز، سلنوپروتئین کپسول اسپرم، دیودینازهای هورمون ‏تیروئیدی حضور دارااست .
سلنوپروتئینهای کشف گردیده در سلولهای پستانداران، به عامل ضرورت در دفاع آنتی ‏اکسیدانی بدن، تلاش هورمونهای تیروئیدی، سیستم ایمنی (به ویژه ایمنی سلولی)، تشکیل و تحرک اسپرم و ‏عملکرد پروستات اهمیت دارند‏ گونه های
سلنیوم مسئله استفاده در صنعت‎:‎ سلنیوم به دو صورت در طبیعت وجود دارد: آلی و غیر آلی . سلنیوم غیر آلی در فرمهای سلنایت، سلنیت، سلناید ‏همچنین به فرم فلزی یافت می گردد . در پیش‌رو گیاهان، سلنیوم را از خاک به فرم سلنایت یا سلنیت دریافت کرده و ‏سلنوآمینواسیدها را سنتز می کنند . بدین ترتیب سلنیوم یک گوشه ای از آمینو اسیدهای متیونین و سیستئین می باشد که با ‏گوگرد جایگزین شده است‏‎ .‎
سلنیوم غیر آلی (اساساً به فرم سلنایت) در 20 سال پیشین به طور گسترده به تیتر مکمل غذاهای حیوانی استفاده ‏شده هست . تجربه استفاده از سلنیوم در تغذیه حیوان‌ها امروزه به ما داده ها مهمی برای شعور اکثر نقش ‏بیولوژیکی این عنصر می‌دهد . محدودیتهای به کارگیری از سلنیوم غیرآلی به خوبی شناخته گردیده است مثل سمی بودن، ‏اثرات متقابل با سایر عناصر، ذخیره کم، عملکرد تحت انتقال به شیر و گوشت و بضاعت کم برای محافظت ذخیره ‏سلنیوم در بدن . متعاقباً بخش زیادی از عنصر مصرف شده، دفع میشود . علاوه بر این یون سلنایت دارای اثرات ‏پرواکسیدانی هم می باشد‏‎ (Spallholza، 1997‏‎) . ‎اما شکلی از سلنیوم که امروزه به کارگیری از آن مسئله توجه ‏زیادی قرار گرفته مخمر سلنیوم یا سلنیوم آلی می‌باشد که با الگوبرداری از طبیعت ساخته گردیده است . یعنی در ساختار ‏آمینواسیدهای گوگرد دار ، سلنیوم جایگزین گوگرد گردیده می باشد . مزایایی که برای سلنیوم آلی عنوان می شود عبارتند ‏از: سلنیوم آلی از محل جذب آمینواسیدها جذب می شود براین اساس دارای اثرات متقابل با سایر مواد معدنی و رسوب ‏نمی باشد و به طور کامل قابل جذب بوده و در بدن نیز ذخیره می شود .
لذا با به کار گیری از سلنیوم آلی می بضاعت و توان غذاهای بی نیاز ‏شده برای مصرف انسانی مثل تخم مرغ، شیر و گوشت غنی گردیده را ساخت کرد‏
تا كنون نظري ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در فارسی بلاگ ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.